رهن
شنبه, ۲۰ دی ۱۳۹۳، ۱۱:۲۱ ق.ظ
رهن |
سوال 1684: شخصى خانه خود را در برابر گرفتن
وام نزد بانک گرو گذاشت ، سپس قبل از پرداخت بدهى خود فوت کرد و ورثه صغیر
او نتوانستند همه قرض را بپردازند، در نتیجه بانک اقدام به توقیف و مصادره
خانه مزبور نمود باآنکه قیمت آن چندین برابر مبلغ بدهى بود، این مقدار
زیادى چه حکمى دارد؟ نسبت به ورثه صغیر و حق آنان حکم چیست؟ جواب: در مواردى که جایز است مرتهن عین مرهونه را براى استیفاء دین از آن بفروشد، واجب است آن را به بالاترین قیمت ممکن بفروشد و او در صورتى که آن را به قیمتى بیش از مقدار طلب مرتهن بفروشد، باید بعد از استیفاء حق خود، باقیمانده آن را به مالک شرعى آن برگرداند، بنابراین مقدار زیادى در فرض سؤال به ورثه مىرسد. |
سوال 1685: آیا جایز است مکلّف مبلغ معیّنى
را تا مدّتى از شخصى قرض کند و ملک خود را به خاطر قرض، نزد او گرو بگذارد و
سپس همان خانه را از مرتهن به مبلغ معیّن و براى مدّت مشخصى اجاره کند؟ جواب: علاوه بر اشکالى که در اجاره کردن ملک توسط مالک آن وجود دارد، این قبیل معاملات، حیله براى دستیابى به قرض ربوى بوده و شرعا حرام و باطل هستند. |
سوال 1686: شخصى قطعه زمین خود را نزد فرد
دیگرى در برابر بدهیش به او، گرو گذاشته است. بیشتر از چهل سال است که از
این جریان گذشته تا اینکه راهن و مرتهن هر دو فوت کردند، ورثه راهن بعد از
فوت او چندین بار از ورثه مرتهن زمین را مطالبه نمودند، ولى آنان با ردّ
تقاضاى ورثه راهن مدّعى شدند که زمین را از پدرشان به ارث بردهاند، آیا
جایز است ورثه راهن زمین را از آنان پس بگیرند؟ جواب: اگر ثابت شود که مرتهن مجاز بوده که براى استیفاء طلب خود زمین را تملک کند و قیمت آن هم به مقدار قرض و یا کمتر از آن باشد و زمین نیز تا زمانى که فوت کرده تحت تصرف او بوده، ظاهرا ملک اوست و با فوت او جزء ترکه وى بوده و ارث ورثه او محسوب مىشود، والاّ زمین به عنوان ارث به ورثه راهن مىرسد و مىتوانند آن را از آنان مطالبه کنند، و ورثه هم باید بدهى راهن را از ترکه او به ورثه مرتهن بپردازند. |
سوال 1687: آیا جایز است کسى که خانهاى را
اجاره کرده آن را بابت دین خود به فرد دیگرى رهن بدهد یا آنکه در صحت رهن
شرط است که عین مرهونه، ملک راهن باشد؟ جواب: با اذن و اجازه صاحب خانه، اشکال ندارد. |
سوال 1688: خانهاى را به شخصى در برابر طلبى
که از من داشت به مدّت یک سال رهن دادم و قراردادى دراین زمینه نوشتیم ولى
خارج از عقد به او وعده دادم که خانه به مدّت سه سال در اختیار او باشد،
آیا در خصوص مدّت رهن، آنچه در قرارداد نوشته شده اعتبار دارد یا وعدهاى
که طبق تعارفات معمول به او دادم؟ و بر فرض بطلان رهن، راهن و مرتهن چه
تکلیفى دارند؟ جواب: در خصوص مدّت رهن نوشته یا وعده و مانند آن ملاک نیست بلکه معیار اصل عقد قرض است، در نتیجه اگر مشروط به مدّت معیّنى باشد، با حلول موعد آن منحل مىشود، والاّ به صورت رهن باقى مىماند تا آنکه با پرداخت قرض یا چشمپوشى طلبکار از طلب خود، از رهن آزاد شود و در صورتى که آن خانه از رهن آزاد شود، یا معلوم گردد که عقد رهن از اصل باطل بوده، راهن مىتواند مال مرهونه را از مرتهن طلب کند و او حق ندارد از برگرداندن آن خوددارى نماید و آثار رهن صحیح را بر آن مترتّب کند. |
سوال 1689: پدرم در حدود دو سال پیش یا
بیشتر، تعدادى سکه طلا را به شخصى در برابر بدهى که به او داشت به وى رهن
داد و چند روز قبل از وفاتش به مرتهن اجازه داد که آنها را بفروشد، ولى او
را از این مطلب آگاه نکرد. سپس من بعد از فوت پدرم، مبلغ مذکور را قرض کرده
و به مرتهن دادم ولى قصدم پرداخت دین پدرم و برئالذّمه کردن او نبود بلکه
مىخواستم عین مرهونه را از او بگیرم و نزد شخص دیگرى به رهن بگذارم، امّا
مرتهن، تحویل آن را منوط به توافق ورثه نمود که بعضى از آنان اجازه این
کار را ندادند و در نتیجه براى گرفتن آن به مرتهن مراجعه کردم ولى او با
این ادعا که آن را در برابر طلب خود برداشته است، از تحویل آن خوددارى
نمود. این مسئله از نظر شرعى چه حکمى دارد؟ آیا جایز است مرتهن بعد از
دریافت طلب خود از تحویل مال مرهونه خوددارى کند؟ و با توجه به اینکه من
مسئول پرداخت دین نبودهام و آنچه را هم که به او دادهام به عنوان پرداخت
بدهى پدرم نبوده، آیا حق دارد آن مبلغ را در برابر طلب خود اخذ کند و
برنگرداند؟ و آیا مىتواند برگرداندن عین مرهونه را منوط به موافقت سایر
ورثه نماید؟ جواب: اگر پرداخت آن مبلغ به مرتهن به قصد اداء دین میّت باشد، ذمّه او برئ شده و رهن آزاد و عین مرهونه نزد مرتهن تبدیل به امانت مىشود. ولى چون متعلّق به همه ورثه است، نباید آن را بدون موافقت دیگران به بعضى از آنان بدهد و اگر احراز نشود که پرداخت مبلغ مزبور به قصد اداء بدهى میّت است، خصوصا با اقرار مرتهن به آن، نمىتواند آن را در برابر طلبش براى خود بردارد بلکه واجب است آن را به کسى که به او پرداخت کرده، برگرداند بخصوص اگر آن را مطالبه کند و سکّههاى طلا هم به عنوان رهن نزد او باقى مىمانند تا ورثه بدهى میّت را بپردازند و رهن را آزاد کنند و یا به مرتهن اجازه دهند که آن را بفروشد و طلب خود را از آن بردارد. |
سوال 1690: آیا راهن مىتواند مالى را که به رهن گذاشته، قبل از آزاد شدن از رهن، نزد شخص دیگرى در قبال بدهى خود به رهن بگذارد؟ جواب: تا زمانى که رهن قبلى آزاد نشده، رهن دوّم از طرف راهن بدون اجازه مرتهن اوّل، حکم فضولى را دارد و متوقف بر اجازه اوست. |
سوال 1691: شخصى زمین خود را نزد فرد دیگرى
به رهن گذاشته تا مبلغ معیّنى را از او قرض بگیرد، ولى مرتهن عذر آورده که
مبلغ مذکور را ندارد و به جاى آن ده رأس گوسفند به صاحب زمین داده است و
اکنون دو طرف قصد دارند رهن را آزاد کنند و هر یک از راهن و مرتهن مال خود
را بردارند، ولى مرتهن اصرار دارد که عین ده رأس گوسفند به او برگردانده
شود، آیا شرعا چنین حقّى را دارد؟ جواب: رهن باید در برابر دین ثابت و محقّق باشد نه دین و قرضى که بعدا محقق مىشود و در فرض سؤال زمین و گوسفندان باید به مالک آنها برگردانده شوند. |