مراسم عزادارى‏

احیاء مناسبتهاى دینى‏
 

مراسم عزادارى‏

سوال 1440: در حسینیه‏ها و مساجد بیشتر مناطق بخصوص روستاها مراسم شبیه‏خوانى⁽³⁾به‏ اعتبار اینکه از سنتهاى قدیمى است برگزار مى‏شود که گاهى اثر مثبتى در نفوس مردم دارد، این مراسم چه حکمى دارند؟
جواب: اگر مراسم شبیه‏خوانى مشتمل بر امور دروغ و باطل نباشند و مستلزم مفسده هم نباشند و با توجه به مقتضیات زمان باعث وهن مذهب حق هم نشوند، اشکال ندارند، ولى در عین حال بهتر است که به جاى آنها، مجالس وعظ و ارشاد و ذکر مصائب حسینى و مرثیه خوانى بر پا شود.

سوال 1441: استفاده از طبل و سنج و شیپور و همچنین زنجیرهایى که داراى تیغ هستند در مجالس و دسته‏هاى عزادارى چه حکمى دارد؟
جواب: اگر استفاده از زنجیرهاى مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و یا باعث ضرر بدنى قابل توجهى گردد، جایز نیست ولى استفاده از شیپور و طبل و سنج به نحو متعارف اشکال ندارد.

سوال 1442: در بعضى از مساجد در ایام عزادارى از عَلَم‏هاى⁽⁴⁾ متعددى استفاده مى‏شود که‏ داراى تزئینات زیاد و گرانبهایى است و گاهى موجب سؤال متدینین از اصل فلسفه آنها مى‏گردد و در برنامه‏هاى تبلیغى خلل ایجاد مى‏کند و حتّى با اهداف مقدس مسجد تعارض دارد، حکم شرعى در این رابطه چیست؟
جواب: اگر قرار دادن آنها در مسجد با شئونات عرفى مسجد منافات داشته باشد و یا براى نمازگزاران مزاحمت ایجاد کند، اشکال دارد.

سوال 1443: اگر شخصى عَلَمى را براى عزادارى سیدالشهدا «علیه‏السلام» نذر کرده‏باشد، آیا جایز است مسئولین حسینیه از قبول آن خوددارى کنند؟
جواب: این نذر، متولّى حسینیه و هیئت امناء آن را ملزم به قبول عَلَم نمى‏کند.

سوال 1444: استفاده از عَلَم در مراسم عزادارى سیدالشهدا «علیه‏السلام» با قرار دادن آن در مجلس عزا یا حمل آن در دسته عزادارى چه حکمى دارد؟
جواب: فى نفسه اشکال ندارد ولى نباید این امور جزء دین شمرده شوند.

سوال 1445: اگر بعضى از واجبات از مکلّف به سبب شرکت در مجالس عزادارى فوت شود مثلا نماز صبح قضا شود، آیا بهتر است بعد از این در این مجالس شرکت نکند یا اینکه عدم شرکت او باعث دورى از اهل بیت «علیه السلام » مى‏شود؟
جواب: بدیهى است که نمازِ واجب، مقدم بر فضیلت شرکت در مجالس عزادارى اهل‏بیت «علیهم السلام » است و ترک نماز و فوت شدن آن به بهانه شرکت در عزادارى امام حسین «علیه السلام» جایز نیست، ولى شرکت در عزادارى بگونه‏اى که مزاحم نماز نباشد ممکن و از مستحبات مؤکّد است.

سوال 1446: در بعضى از هیئت‏هاى مذهبى مصیبت‏هایى خوانده مى‏شود که مستند به مقتل معتبرى نیست و از هیچ عالم یا مرجعى هم شنیده نشده است و هنگامى که از خواننده مصیبت از منبع آن سؤال مى‏شود، پاسخ مى‏دهند که اهل بیت(ع) اینگونه به ما فهمانده‏اند و یا ما را راهنمایى کرده‏اند و واقعه کربلا فقط در مقاتل نیست و منبع آن هم فقط گفته‏هاى علما نمى‏باشد بلکه گاهى بعضى از امور براى مدّاح یا خطیب حسینى از راه الهام و مکاشفه مکشوف مى‏شود، سؤال من این است که آیا نقل وقایع از این طریق صحیح است یا خیر؟ و در صورتى که صحیح نباشد، تکلیف شنوندگان چیست؟
جواب: نقل مطالب به صورت مزبور بدون اینکه مستند به روایتى باشد و یا در تاریخ ثابت شده باشد، وجه شرعى ندارد مگر آنکه نقل آن به عنوان بیان حال به حسب برداشت متکلّم بوده و علم به خلاف بودن آن، نداشته باشد و تکلیف شنوندگان نهى از منکر است بشرطى که موضوع و شرایط آن نزد آنان ثابت شده باشد.

سوال 1447: از ساختمان حسینیه صداى قرائت قرآن و مجالس حسینى بسیار بلند پخش مى‏شود بطورى که صداى آن از بیرون شهر هم شنیده مى‏شود واین امر منجر به سلب آسایش همسایگان شده است و مسئولین و سخنرانان حسینیه اصرار به ادامه آن دارند، این عمل چه حکمى دارد؟
جواب: اگر چه اقامه مراسم و شعائر دینى در زمانهاى مناسب در حسینیه از بهترین کارها و جزو مستحبات مؤکّد مى‏باشد، ولى واجب است برگزارکنندگان مراسم و عزاداران تا حد امکان از اذیّت و ایجاد مزاحمت براى همسایگان بپرهیزند هر چند با کم‏کردن صداى بلندگو و تغییر جهت آن به طرف داخل حسینیه باشد.

سوال 1448: نظر شریف حضرتعالى نسبت به ادامه حرکت دسته‏هاى عزادارى در شبهاى محرم تا نصف شب همراه با استفاده از طبل و نى چیست؟
جواب: به راه انداختن دسته‏هاى عزادارى براى سیدالشهدا و اصحاب او «علیهم السلام» و شرکت در امثال این مراسم امر بسیار پسندیده ومطلوبى است و از بزرگترین اعمالى است که انسان را به خداوند نزدیک مى‏کند، ولى باید از هر عملى که باعث اذیّت دیگران مى‏شود و یا فى‏نفسه از نظر شرعى حرام است، پرهیز کرد.

سوال 1449: استفاده از آلات موسیقى مانند اُرگ (از آلات موسیقى و شبیه پیانو است) و سنج و غیر آنها در مراسم عزادارى چه حکمى دارد؟
جواب: استفاده از آلات موسیقى، مناسب با عزادارى سالار شهیدان نیست و شایسته است مراسم عزادارى به همان صورت متعارفى که از قدیم متداول بوده برگزار شود.

سوال 1450: آیا آنچه متداول شده که به عنوان عزادارى براى امام حسین «علیه السلام» گوشت بدن را سوراخ کرده و قفل و سنگ کیلو به آن آویزان مى‏کنند، جایز است؟
جواب: این گونه اعمال که موجب وهن مذهب مى‏شوند جایز نیست.

سوال 1451: اگر انسان در زیارتگاههاى ائمه «علیهم‏السلام» خود را به زمین بیندازد و همانند بعضى از مردم که صورت و سینه خود را برزمین مى‏مالند تا از آن خون جارى شود و به همان حالت وارد حرم مى‏شوند، عمل کند چه حکمى دارد؟
جواب: این اعمال که به عنوان اظهار حزن و عزادارى سنّتى و محبت ائمه «علیهم‏السلام» محسوب نمى‏شوند از نظر شرعى اعتبارى ندارند، بلکه اگرمنجر به ضرر بدنى قابل توجه و یا وهن مذهب شوند، جایز نیست.

سوال 1452: در بعضى از مناطق زنان مراسمى را به اسم سفره حضرت ابوالفضل «علیه‏السلام»براى اجراى برنامه‏هایى به عنوان جشن عروسى حضرت فاطمه «علیهاالسلام» برگزار مى‏کنند و در آن شعرهاى عروسى خوانده و کف مى‏زنند و سپس شروع به رقص مى‏کنند، انجام این امور چه حکمى دارد؟
جواب: برگزارى این جشنها و مراسم اگر همراه با ذکر اکاذیب و مطالب باطل نبوده و موجب وهن مذهب نشود، فى‏نفسه اشکال ندارد و امّا رقص، اگر به گونه‏اى شهوت برانگیز یا مستلزم فعل حرام باشد، جایز نیست.

سوال 1453: باقیمانده اموالى که به عنوان هزینه‏هاى مراسم عاشوراى امام حسین «علیه‏السلام» جمع‏آورى مى‏شود، در چه موردى باید خرج شود؟
جواب: مى‏توان اموال باقیمانده را با کسب اجازه اهداء کنندگان آنها در امور خیریه مصرف کرد و یا آنها را براى مصرف در مجالس عزادارى آینده نگه داشت.

سوال 1454: آیا جایز است در ایام محرم از افراد خیّر اموالى را جمع آورى کرد و با تقسیم آنها به سهم‏هاى مختلف، قسمتى را به قارى قرآن و مرثیه خوان و سخنران داد و باقیمانده را براى برگزارى مجالس مصرف کرد؟
جواب: اگر با رضایت و موافقت صاحبان اموال باشد، اشکال ندارد.

سوال 1455: آیا جایز است زنان با حفظ حجاب و پوشیدن لباس خاصى که بدن آنان را بپوشاند، در دسته‏هاى سینه زنى و زنجیر زنى شرکت کنند؟
جواب: شرکت زنان در دسته‏هاى سینه زنى و زنجیر زنى شایسته نیست.

سوال 1456: اگر قمه زدن در عزادارى ائمه «علیهم السلام» موجب مرگ شخص شود، آیا این عمل خودکشى محسوب مى‏شود؟
جواب: اگر این عمل عادتا منجر به فوت نمى‏شود حکم خودکشى را ندارد ولى اگر از همان ابتدا خوف خطر جانى براى او وجود داشته و در عین حال این کار را انجام داده و منجر به فوت وى شده است، حکم خود کشى را دارد.

سوال 1457: آیا شرکت در مجالس فاتحه‏اى که براى مسلمانى که با خودکشى از دنیا رفته، برگزار مى‏شود جایز است؟ قرائت فاتحه براى آنان بر سر قبرشان چه حکمى دارد؟
جواب: این کار فى نفسه اشکال ندارد.

سوال 1458: خواندن مرثیه و مدیحه‏هایى که شنوندگان را در جشنهاى تولد ائمه «علیهم‏السلام» و عید مبعث به گریه بیندازد چه حکمى دارد؟ ریختن پول بر سر حاضرین چه حکمى دارد؟
جواب: خواندن مرثیه و مدیحه در جشنهاى اعیاد دینى اشکال ندارد و پاشیدن پول بر سر حاضرین هم بدون اشکال است بلکه اگر به قصد اظهار شادى و سرور و شادکردن قلوب مؤمنین باشد، ثواب هم دارد.

سوال 1459: آیا خواندن زن در مجالس عزادارى با علم او به اینکه مردان نامحرم صداى او را مى‏شوند جایز است؟
جواب: اگر خوف مفسده باشد باید از آن اجتناب شود.

سوال 1460: در روز عاشورا مراسمى مانند قمه زنى و پابرهنه وارد آتش و ذغال روشن شدن برگزار مى‏شود که علاوه بر اینکه باعث بدنام شدن مذهب شیعه اثنى عشرى در انظار علما و پیروان مذاهب اسلامى و مردم جهان مى‏شود، ضررهاى جسمى و روحى هم به این اشخاص وارد مى‏کند و همچنین موجب توهین به مذهب مى‏گردد، نظر شریف حضرتعالى در این باره چیست؟
جواب: هر کارى که براى انسان ضرر داشته و یا باعث وهن دین و مذهب گردد حرام است و مؤمنین باید از آن اجتناب کنند و مخفى نیست که بیشتر این امور باعث بدنامى و وهن مذهب اهل بیت «علیهم السلام» مى‏شود و این از بزرگترین ضررها و خسارتهاست.

سوال 1461: آیا قمه زدن بطور مخفى حلال است یا اینکه فتواى شریف حضرت عالى عمومیت دارد؟
جواب: قمه زنى علاوه بر اینکه از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمى‏شود و سابقه‏اى در عصر ائمه «علیهم السلام» و زمانهاى بعد از آن ندارد و تأییدى هم به شکل خاص یا عام از معصوم «علیه السلام» در مورد آن نرسیده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب مى‏شود بنابراین در هیچ حالتى جایز نیست.

سوال 1462: معیار شرعى ضرر اعم از جسمى یا روحى چیست؟
جواب: معیار، ضررى است که در نظر عرف، قابل توّجه و معتنابه باشد.

سوال 1463: زنجیرزدن‏به‏بدن همانگونه که بعضى از مسلمانان انجام مى‏دهند، چه حکمى دارد؟
جواب: اگر به نحو متعارف و بگونه‏اى باشد که از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه در عزادارى محسوب شود اشکال ندارد. ولادت‏ها و اعیاد

سوال 1464: آیا انشاى عقد اخوّت در ایّامى غیر از روز عید غدیرخم جایز است؟
جواب: انحصار آن به روز مبارک عید غدیر خم معلوم نیست هر چند اولى‏ و احوط است.

سوال 1465: آیا واجب است عقد اخوّت به همان صیغه مشهور اجرا شود یا اینکه اجراى آن به هر لغتى صحیح است؟
جواب: رعایت صیغه خاصى که وارد شده هر چند اولى‏ است ولى تعیّن آن احراز نشده است.

سوال 1466: نظر حضرت‏عالى راجع به عید نوروز چیست؟ آیا همانند عیدهایى که مسلمانان آنها را جدى مى‏گیرند مثل عید فطر و قربان، از نظر شرعى ثابت شده است یا اینکه فقط روز مبارکى محسوب مى‏شود مثل روز جمعه و مناسبتهاى دیگر؟
جواب: هر چند نصّ معتبرى مبنى بر اینکه عید نوروز از اعیاد دینى یا ایام مبارک شرعى‏ باشد، وارد نشده است، ولى جشن گرفتن و دید و بازدید در آن روز، اشکال ندارد، بلکه از این جهت که صله رحم مى‏باشد مستحسن است.

سوال 1467: آیا آنچه راجع به عید نوروز و فضیلت و اعمال آن وارد شده، صحیح است؟ آیا انجام آن اعمال (اعم از نماز و دعا و غیره) به قصد ورود جایز است؟
جواب: انجام آن اعمال به قصد ورود، محل تأمل و اشکال است، بله انجام آنها به قصد رجاء و امید مطلوب بودن، اشکال ندارد.