موسیقى و غنا
شنبه, ۱۳ دی ۱۳۹۳، ۰۶:۱۳ ب.ظ
موسیقى و غنا |
سوال 1128: ملاک تمییز موسیقى حلال از حرام چیست؟ و آیا موسیقى کلاسیک حلال است، بسیار مناسب است که معیار آن را بیان فرمایید؟ جواب: هر موسیقى که به نظر عرف موسیقى لهوى و مطرب که مناسب با مجالس عیش و نوش است باشد، موسیقى حرام محسوب مىشود و فرقى نمىکند که موسیقى کلاسیک باشد یا غیر کلاسیک. تشخیص موضوع هم موکول به نظر عرفى مکلّف است و اگر موسیقى این گونه نباشد بخودى خود اشکال ندارد. |
سوال 1129: گوش دادن به نوارهایى که توسط
سازمان تبلیغات اسلامى و یا مؤسسه اسلامى دیگر مجاز اعلام شدهاند، چه حکمى
دارد؟ و استفاده از آلات موسیقى مثل کمان، ویولون و نى چه حکمى دارد؟ جواب: جواز گوش دادن به نوارها منوط به تشخیص خود مکلّف است که اگر تشخیص دهد مشتمل بر غنا و موسیقى لهوى مناسب با مجالس عیش و نوش و خوشگذرانى و همچنین مطالب باطل نیست، گوش دادن به آن اشکال ندارد بنابراین تجویز آن توسط سازمان تبلیغات اسلامى و یا هر مؤسسه اسلامى دیگر به تنهایى دلیل شرعى براى مباح بودن آن نیست و بکارگیرى آلات موسیقى در موسیقى لهوى مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه جایز نمىباشد، ولى استفاده حلال از آنها براى اهداف عقلائى اشکال ندارد و تشخیص مصادیق هم موکول به نظر خود مکلّف است. |
سوال 1130: منظور از موسیقى مطرب ولهوى چیست؟ و راه تشخیص موسیقى مطرب و لهوى از غیر آن چیست؟ جواب: موسیقى مطرب و لهوى آن است که به سبب ویژگیهائى که دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقى دور نموده و به سمت بىبندوبارى و گناه سوق دهد و مرجع تشخیص موضوع عُرف است. |
سوال 1131: آیا شخصیت نوازنده و محل نواختن و یا غرض و هدف از آن در حکم موسیقى تأثیر دارد؟ جواب: موسیقى حرام، موسیقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و گناه است و گاهى شخصیت نوازنده یا کلام همراه آهنگ یا مکان و یا سایر شرایط در اینکه موسیقى تحت عنوان موسیقى مطرب و لهوى حرام و یا عنوان حرام دیگر قرار بگیرد مؤثر است مانند اینکه بر اثر آن امور، منجر به ترتّب فساد شود. |
سوال 1132: آیا معیار حرمت موسیقى فقط مطرب و
لهوى بودن آن است یا اینکه میزان تحریک و تهییج آن هم تأثیر دارد؟ و اگر
باعث حزن و گریه شنونده شود، چه حکمى دارد؟ خواندن و شنیدن غزلهایى که به
صورت سه ضرب و همراه با موسیقى خوانده مىشوند، چه حکمى دارد؟ جواب: ملاک آن ملاحظه کیفیت نواختن موسیقى با در نظر گرفتن همه خصوصیات و ویژگیهاى آن است و اینکه از نوع موسیقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، هر موسیقى که به حسب طبیعت خود از نوع موسیقى لهوى باشد، حرام است اعم از اینکه مهیّج باشد یا خیر و موجب ایجاد حزن و اندوه و حالات دیگر در شنونده بشود یا خیر و هرگاه غزلهائى که همراه با موسیقى خوانده مى شوند به صورت غنا و آواز لهوى مناسب مجالس لهو و لعب در آیند، خواندن و شنیدن آنها حرام است. |
سوال 1133: غنا چیست؟ آیا غنا فقط شامل صداى انسان است یا اینکه شامل صداهاى حاصل از آلات موسیقى هم مىشود؟ جواب: غنا عبارت است از صداى انسان در صورتى که باترجیع و طرب همراه بوده و مناسب مجالس لهو و گناه باشد که خواندن به این صورت و گوش دادن به آن حرام است. |
سوال 1134: آیا زدن بر ظرفها و سایر وسایلى
که جزء آلات موسیقى نیستند، در عروسىها توسط زنان جایز است؟ اگر صدا به
بیرون از مجلس برسد و مردان آن را بشنوند چه حکمى دارد؟ جواب: جواز این عمل بستگى به کیفیت نواختن دارد. اگر به شیوه متداول در عروسىهاى سنّتى باشد و لهو محسوب نشود و فسادى هم بر آن مترتّب نگردد، اشکال ندارد. |
سوال 1135: دف زدن توسط زنان درعروسى ها چه حکمى دارد؟ جواب: استفاده از آلات موسیقى براى نواختن موسیقى لهوى و مطرب جایز نیست، امّا آوازخوانى در مجالس عروسى، بعید نیست براى زنان جایز باشد. |
سوال 1136: آیا گوشدادن به غنا در خانه جایز است؟ اگر در فردى تأثیر نداشته باشد چه حکمى دارد؟ جواب: گوش دادن به غنا بطور مطلق حرام است، چه در خانه به تنهایى شنیده شود و یا در حضور دیگران و چه در او تأثیر بگذارد یا خیر. |
سوال 1137: بعضى از جوانان که تازه به سن
بلوغ رسیدهاند از مراجعى تقلید مىکنند که فتوى به حرمت موسیقى بطور مطلق
دادهاند هر چند از رادیو و تلویزیون دولت اسلامى پخش شود، حکم این مسئله
چیست؟ و آیا اگر ولىّ فقیه گوش دادن به موسیقى حلال را اجازه داده باشد،
آیا تجویز او بخاطر احکام حکومتى براى جواز آن کافى است یا اینکه آنان باید
به فتواى مرجع تقلید خود عمل کنند؟ جواب: فتوى به جواز یا عدم جواز گوش دادن به موسیقى از احکام حکومتى نیست، بلکه حکم شرعى فقهى است و بر هر مکلّفى واجب است در اعمالش به فتواى مرجع تقلید خود مراجعه کند. ولى موسیقى اگر مناسب با مجالس لهو و گناه نباشد و مفسدهاى هم بر آن مترتّب نگردد، دلیلى بر حرمت آن وجود ندارد. |
سوال 1138: مقصود از موسیقى و غنا چیست؟ جواب: غنا یعنى ترجیع صدا به نحوى که مناسب با مجالس لهو باشد که از گناهان بوده و بر خواننده و شنونده حرام است. ولى موسیقى، نواختن آلات آن است که اگر به نحو معمول در مجالس لهو و گناه باشد، هم بر نوازنده و هم بر شنونده حرام است. و اگر به آن نحو نباشد، فى نفسه جائز است و اشکال ندارد. |
سوال 1139: من در مکانى کار مىکنم که صاحب
آن همیشه به نوارهاى غنا گوش مىدهد و من هم مجبور به شنیدن آن هستم، آیا
این کار براى من جایز است یاخیر؟ جواب: اگر نوارها در بردارنده غنا یا موسیقى لهوى مناسب با مجالس لهو و معصیت باشند، گوش دادن و شنیدن آن جایز نیست.ولى اگر مجبور به حضور در آن مکان هستید، رفتن به آنجا و کارکردن در آن براى شما اشکال ندارد ولى واجب است به غنا گوش ندهید هر چند به گوش شما بخورد و آن را بشنوید. |
سوال 1140: موسیقى که از رادیو و تلویزیون
جمهورى اسلامى پخش مىشود، چه حکمى دارد؟ آیا این گفته که حضرت امام«قدس
سره» موسیقى را بطور مطلق حلال اعلام کردهاند، صحیح است؟ جواب: نسبت حلال دانستن موسیقى به طور مطلق به راحل عظیم الشأن حضرت امام خمینى«قدس سره» کذب و افتراء است. امام«قدس سره» معتقد به حرمت موسیقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و معصیت بودند و نظر ما هم همین است، ولى اختلاف در دیدگاهها از تشخیص موضوع نشأت مىگیرد زیرا تشخیص موضوع موکول به نظر خود مکلّف است. گاهى نظر نوازنده با نظر شنونده تفاوت پیدا مىکند که در این صورت موسیقى که به تشخیص مکلّف لهو و مناسب با مجالس گناه است بر او گوش دادن به آن حرام مىباشد وامّا صداهاى مشکوک محکوم به حلیّت هستند و پخش از رادیو و تلویزیون به تنهایى دلیل شرعى بر مباح و حلال بودن آنها محسوب نمىشود. |
سوال 1141: گاهى از رادیو و تلویزیون
آهنگهایى پخش مىشود که به نظر من مناسب با مجالس لهو و فسق هستند، آیا بر
من واجب است که از گوش دادن به آنها خوددارى نموده و دیگران را هم از آن
منع کنم؟ جواب: اگر آنها را از نوع موسیقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو مىدانید، جایز نیست به آنها گوش دهید، ولى نهى دیگران از باب نهى از منکر منوط به این است که احراز نمایید که آنان هم آهنگهاى مزبور را از نوع موسیقى حرام مىدانند. |
سوال 1142: گوش دادن و توزیع غنا و موسیقى لهوى که محصول کشورهاى غربى است، چه حکمى دارد؟ جواب: در عدم جواز گوش دادن به موسیقى لهوى مطرب و مناسب با مجالس لهو و باطل، فرقى بین زبانها و کشورهاى محل تولید وجود ندارد. بنابر این خرید و فروش و گوش دادن و توزیع این نوارها در صورتى که محتوى غنا یا موسیقى لهوى حرام باشند جایز نیست. |
سوال 1143: خواندن به صورت غنا توسط هر یک از
مرد یا زن چه از طریق نوار کاست باشد و یا از طریق رادیو و چه همراه
موسیقى باشد و یا نباشد، چه حکمى دارد؟ جواب: غنا حرام است و خواندن به صورت غنا و گوش دادن به آن جایز نیست اعم از اینکه توسط مرد باشد یا زن و بطور مستقیم باشد یا از طریق نوار و همراه با نواختن آلات لهو باشد یا نه. |
سوال 1144: نواختن موسیقى به منظور اهداف و اغراض عقلائى و حلال در مکان مقدسى مانند مسجد چه حکمى دارد؟ جواب: نواختن موسیقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و گناه بطور مطلق جایز نیست حتّى اگر در غیر مسجد و براى غرض عقلائى حلالى باشد، ولى اجراى سرودهاى انقلابى و مانند آن همراه با نغمههاى موسیقى در مکان مقدس و در مناسبتهایى که آن را اقتضا مىکند، اشکال ندارد مشروط بر اینکه با احترام آن مکان منافات نداشته باشد و در مکانهایى مثل مسجد براى نمازگزاران مزاحمت ایجاد نکند. |
سوال 1145: آیا آموختن موسیقى بخصوص سنتور جایزاست؟ ترغیب و تشویق دیگران به آن چه حکمى دارد؟ جواب: بکارگیرى آلات موسیقى براى نواختن موسیقى غیرلهوى، اگر براى اجراى سرودهاى انقلابى یا دینى و یا براى اجراى برنامههاى فرهنگى مفید و برنامههاى دیگر با غرض عقلائى مباح باشد، اشکال ندارد به شرط اینکه مستلزم مفاسد دیگرى نباشد و همچنین آموختن و یاددادن نوازندگى براى امر فوق فىنفسه اشکال ندارد. |
سوال 1146: گوش دادن به صداى زن هنگامى که
شعر و غیر آن را با آهنگ و ترجیع مىخواند اعم از اینکه شنونده، جوان باشد
یاخیر، مذکر باشد یا مؤنث چه حکمى دارد؟ و اگر آن زن از محارم باشد، حکم آن
چیست؟ جواب: اگر صداى زن به صورت غنا نباشد و گوش دادن به صداى او هم به قصد لذت و ریبة نباشد و مفسدهاى هم بر آن مترتّب نگردد، اشکال ندارد و فرقى بین موارد فوق نیست. |
سوال 1147: آیا موسیقى سنّتى که میراث ملى ایران مىباشد، حرام است یا خیر؟ جواب: چیزى که از نظر عرف، موسیقى لهوى مناسب با مجالس لهو و معصیت محسوب شود، بطور مطلق حرام است و در این مورد فرقى بین موسیقى ایرانى و غیرایرانى و موسیقى سنتى و غیر آن نیست. |
سوال 1148: گاهى از رادیوهاى عربى بعضى ازآهنگهاى موسیقى پخش مىشود، آیا گوش دادن به آنها بخاطر علاقه به شنیدن زبان عربى جایز است؟ جواب: گوش دادن به موسیقى لهوى متناسب با مجالس لهو و معصیت بطور مطلق حرام است و علاقه به شنیدن زبان عربى مجوز شرعى براى آن محسوب نمىشود. |
سوال 1149: آیا تکرار اشعارى که بصورت آواز و بدون موسیقى خوانده مىشوند جایز است؟ جواب: غنا حرام است هر چند همراه بانواختن آلات موسیقى نباشد و منظور از غنا ترجیع صدا به نحوى است که مناسب با مجالس لهو و فسق باشد، ولى صرف تکرار شعر اشکال ندارد. |
سوال 1150: خرید و فروش آلات موسیقى چه حکمى دارد؟ و حدود استفاده از آنها کدام است؟ جواب: خرید و فروش آلات مشترک براى نواختن موسیقى غیر لهوى اشکال ندارد. |
سوال 1151: آیا غنا در مثل قرآن و دعا و اذان جایز است؟ جواب: غنا صوتى است که با ترجیع و طرب همراه بوده و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد که بطور مطلق حرام است حتّى اگر در دعا و قرآن و اذان و مرثیه و غیره باشد. |
سوال 1152: امروزه موسیقى براى معالجه بعضى
از بیماریهاى روانى مانند افسردگى، اضطراب، مشکلات جنسى و سرد مزاجى زنان
بکار مىرود، حکم آن چیست؟ جواب: اگر احراز شود که نظر پزشک متخصص و امین این است که معالجه متوقف بر استفاده از موسیقى است، بکارگیرى آن به مقدارى که معالجه بیمار اقتضا مىکند اشکال ندارد. |
سوال 1153: گوش دادن به غنا اگر باعث تمایل بیشتر انسان به همسرش شود، چه حکمى دارد؟ جواب: مجرّد افزایش تمایل به همسر مجوّز شرعى براى گوش دادن به غنا محسوب نمىشود. |
سوال 1154: اجراى کنسرت توسط زن براى زنان با علم به اینکه گروه نوازندگان نیز زن هستند، چه حکمى دارد؟ جواب: اگر اجراى کنسرت به صورت ترجیع مطرب(غنا) نباشد و موسیقى هم که نواخته مىشود از نوع لهوى حرام نباشد، این امر فىنفسه اشکال ندارد. |
سوال 1155: اگر معیار حرمت موسیقى، لهو بودن و
مناسبت آن با مجالس لهو و گناه است، پس آوازها و سرودهائى که باعث ایجاد
طرب در بعضى از مردم حتّى کودک غیر ممیّز مىشوند، چه حکمى دارند؟ و آیا
گوش دادن به نوارهاى مبتذلى که در آنها زنان به صورت غنا مىخوانند ولى
طربآور نیستند جایز است؟ همچنین مسافرینى که سوار اتوبوسهاى عمومى که
غالبا از این نوارها استفاده مىکنند مىشوند، چه تکلیفى دارند؟ جواب: چنانچه موسیقى یا آوازى که با ترجیع و طرب همراه است از لحاظ کیفیت یا مضمون یا حالت خاص شخص نوازنده یا خواننده در خلال نواختن یا خواندن از نوع غنا یا موسیقى لهوى مناسب با مجالس لهو و معصیت باشد، گوش کردن به آن حرام است حتّى براى کسى که او را به طرب نیندازد و تحریک نکند و اگر در اتوبوسها و ماشینهاى دیگر نوار غنا یا موسیقى لهوى پخش شود، مسافرین باید از گوش دادن به آن خوددارى نموده و نهى از منکر کنند. |
سوال 1156: آیا جایز است مردى غناى زن اجنبیه
را به قصد لذت بردن از حلال خود گوش کند؟ آیا غناى زن براى شوهر و برعکس
جایز است؟ و آیا این گفته صحیح است که شارع مقدس غنا را به علت ملازمت آن
با مجالس لهو و لعب و عدم انفکاک از آن دو حرام کرده و تحریم غنا ناشى از
تحریم آن مجالس است نظیر تحریم تجارت و ساخت مجسمه که فایدهاى غیر از
عبادت براى آن متصوّر نیست، بنابر این انتفاء مناط و علت حکم در این زمان ،
مستلزم انتفاء حرمت است؟ جواب: گوش دادن به غنا که عبارت است از ترجیع صدا به نحوى که طربانگیز و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، مطلقا حرام است، حتّى غناى زن براى شوهرش و بالعکس و قصد لذت بردن از همسر، استماع غنا را مباح نمىکند و حرمت غنا و مجسمهسازى و مانند آن، با تعبّد به شرع ثابت شده و از احکام ثابت فقه شیعه محسوب مىشوند و دائر مدار ملاکات فرضى و آثار روانى و اجتماعى نمىباشد، بلکه تا زمانى که این عنوان حرام بر آنها صدق کند، حکم آنها حرمت و وجوب اجتناب بطور مطلق است. |
سوال 1157: دانشجویان دانشکده علوم تربیتى
باید در مرحله دروس اختصاصى در درس سرودها و آوازهاى انقلابى شرکت کنند
زیرا در آنجا قطعههاى موسیقى را آموخته و بطور اجمالى با آنها آشنا مى
شوند. وسیله اصلى فراگیرى این درس ارگ است، آموختن این درس که جزء واحدهاى
اجبارى است چه حکمى دارد؟ خرید و استفاده از وسیله مذکور براى ما چه حکمى
دارد؟ و بخصوص خواهران نسبت به اجراى تمرین در برابر مردها چه وظیفهاى
دارند؟ جواب: استفاده از آلات موسیقى فىنفسه براى اجراى سرودهاى انقلابى و برنامههاى دینى و فعالیتهاى فرهنگى و تربیتى مفید، اشکال ندارد و خرید و فروش آلات نوازندگى و یاددادن و فراگیرى آن براى استفاده در امور مذکور اشکال ندارد و خواهران مىتوانند با رعایت حجاب واجب و ضوابط شرعى در کلاس درس حاضر شوند. |
سوال 1158: بعضى از ترانهها در ظاهر انقلابى
هستند و عرف هم آنها را انقلابى مىداند ولى نمىدانیم که آیا خواننده،
قصد خواندن یک ترانه انقلابى را داشته یا یک ترانه طربآور و لهو را، با
توجه به اینکه خواننده مسلمان نیست ولى ترانههاى او ملّى و متضمّن جملاتى
برضد اشغال و همچنین تحریک مردم به مقاومت است، گوش دادن به این ترانهها
چه حکمى دارد؟ جواب: اگر کیفیت آنها از نظر شنونده عرفا، طربآور و لهوى نباشد، گوش دادن به آنها اشکال ندارد و قصد و نیّت خواننده و مضمون چیزى که مىخواند در این باره تأثیرى ندارد. |
سوال 1159: جوانى بعنوان مربّى و داور
بینالمللىِ بعضى از ورزشها بکار اشتغال دارد. شغل او اقتضا مىکند که به
بعضى از باشگاههائى وارد شود که غنا و موسیقى حرام در آنها پخش مىشود، با
توجه به اینکه این کار مقدارى از هزینههاى زندگى او راتأمین مىکند و
فرصتهاى شغلى هم در محل زندگى او کم است، آیا این کار براى او جایز است؟ جواب: این شغل براى او اشکال ندارد هر چند گوش دادن به غنا و موسیقى لهوى براى او حرام است امّا در موارد اضطرارى جایز است داخل مجلس غنا و موسیقى حرام شود، ولى باید از گوش دادن به آن اجتناب کند و آنچه که بدون اختیار به گوش او مىخورد، اشکال ندارد. |
سوال 1160: آیا فقط گوش دادن به موسیقى، حرام است یا اینکه شنیدن آن هم حرام است؟ جواب: شنیدن غنا یا موسیقى لهوى و طربآور حکم گوش دادن را ندارد مگر در بعضى از موارد که شنیدن از نظر عرف گوش دادن محسوب مىشود. |
سوال 1161: آیا نواختن موسیقى همراه قرائت قرآن با غیر از آلاتى که استفاده از آنها در مجالس لهو و لعب معمول است، جایز است؟ جواب: تلاوت قرآن کریم با صداى زیبا و صوت مناسب با شأنِ قرآن کریم اشکال ندارد، بلکه امر راجحى است مشروط براینکه به حدّ غناى حرام نرسد، ولى نواختن موسیقى با آن، وجه شرعى ندارد. |
سوال 1162: طبل زدن در جشنهاى میلاد و غیر آن چه حکمى دارد؟ جواب: استفاده از آلات نوازندگى و موسیقى به نحو لهوى و مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه بطور مطلق حرام است. |
سوال 1163: آلات موسیقى که دانشآموزان مدارس عضو گروههاى سرود آموزش و پرورش از آنها استفاده مىکنند چه حکمى دارند؟ جواب: آن دسته از آلات موسیقى که در نظر عرف از آلات مشترک قابل استفاده براى کارهاى حلال محسوب مىشوند، جایز است بطور غیر لهوى براى مقاصد حلال بکار گرفته شوند ولى آلاتى که عرفا از آلات مخصوص لهو محسوب مىشوند جایز نیست مورد استفاده قرار گیرند. |
سوال 1164: آیا ساخت سنتور که از آلات موسیقى
محسوب مىشود و کسب درآمد با آن به عنوان شغل جایز است؟ آیا بهرهگیرى از
اموال و کمک به ساخت سنتور به منظور توسعه و تکمیل صنعت سنتورسازى و تشویق
نوازندگان به نواختن آن جایز است؟ و آیا آموزش موسیقى سنتى ایرانى به قصد
نشر و احیاى موسیقى اصیل جایز است؟ جواب: استفاده از آلات نوازندگى موسیقى براى اجراى سرودهاى ملّى یا انقلابى یا هر امر حلال و مفیدى تا زمانى که به حد طرب و لهو مناسب با مجالس لهو و معصیت نرسیده است اشکال ندارد. همچنین موسیقى و تعلیم و یادگرفتن و ساختن آلات آن براى اهداف مذکور فىنفسه اشکال ندارد. |
سوال 1165: چه آلاتى لهو محسوب مىشوند و استفاده از آنها به هیچ وجه جایز نیست؟ جواب: آلاتى که نوعا در لهو و لعب بکار مىروند و منفعت حلالى دربرندارند. |
سوال 1166: آیا گرفتن اجرت براى تکثیر نوارهاى صوتى که محتوى امور حرامى هستند جایز است؟ جواب: هرنوار صوتى که گوش دادن به آن حرام است، تکثیر و گرفتن اجرت براى آن هم جایز نیست. |