دست گردان، مصالحه و مخلوط شدن خمس با غیر آن
جمعه, ۱۲ دی ۱۳۹۳، ۰۳:۱۲ ب.ظ
دست گردان، مصالحه و مخلوط شدن خمس با غیر آن |
سوال 925: افرادى هستند که خمس بر آنها واجب
است، ولى تاکنون آن را نپرداختهاند و در حال حاضر هم توانایى پرداخت آن را
ندارند و یا بر آنها بسیار دشوار است، حکم آنان در این باره چیست؟ جواب: مجرد عدم توانائى یا دشوارى پرداخت خمس موجب برائت ذمه و سقوط تکلیف نیست، بلکه اداى آن تا حد امکان واجب است، چنین افرادى مىتوانند با دست گردانِ مبالغ بدهى خود با ولىّ امر خمس یا وکیل او، آن را به تدریج برحسب استطاعت خودشان از جهت مقدار و زمان بپردازند. |
سوال926: خانهاى دارم که داراى وام قسطبندى
شده است و مالک محلى تجارى هستم که در آن کاسبى مىکنم و براى عمل به وظیفه
شرعىام، سال خمسى براى خود تعیین کردهام، امیدوارم لطف فرموده و مرا از
پرداخت خمس آن خانه معاف کنید. ولى توان پرداخت خمس محل تجارى را به صورت
قسطى دارم؟ جواب: خانه مسکونى شما در فرض سؤالکه نسیه خریدارى شده خمس ندارد، ولى پرداخت خمس محل تجارىتان واجب است، هرچند به تدریج بعد از دست گردان با یکى از وکلاى مجاز ما باشد. |
سوال927: شخصى در خارج به سر مىبرد که خمس
اموالش را نمىپرداخته است و خانهاى با مال غیر مخمّس خریده که در حال
حاضر مال کافى براى اداى خمس آن ندارد، ولى هرسال مقدارى بیشتر از خمس به
جاى خمسى که بدهکار است مىپردازد، آیا این کار او صحیح است یا خیر؟ جواب: در فرض سؤال باید خمسى را که برعهده دارد، دست گردان کند تا بعدا آن را به تدریج بپردازد، و در مورد آنچه تا به حال پرداخته، به یکى از وکلاى ما مراجعه نماید. |
سوال928: شخصى چندین سال است که خمس درآمد
سالانه خود را نمىپرداخته، و فعلا نمىداند چه مقدار بدهى از این بابت
دارد، او در حال حاضر چگونه مىتواند خود را از خمس برىالذمّه نماید؟ جواب: واجب است تمام اموالى را که خمس به آنها تعلق گرفته، حساب کند و خمس آنها را بپردازد، و در موارد مشکوک باید با ولىّ امر خمس یا وکیل او مصالحه نماید. |
سوال929: من جوانى هستم که با خانوادهام
زندگى مىکنم، پدرم خمس و زکاتش را نمىپردازد، حتى خانهاى را با مال ربوى
ساخته است و حرام بودن غذائى که در خانه مىخورم، آشکار است. با توجه به
اینکه نمىتوانم از خانوادهام جدا شوم، امیدوارم تکلیف مرا در این باره
بیان فرمائید؟ جواب: بر فرض که یقین داشته باشید که اموال پدرتان مخلوط با رباست و یا او خمس و زکات خود رإ؛ئئ نمىپردازد، لازمهاش یقین به حرمت چیزى که او مصرف مىکند و یا اموال وى که شما در آن تصرف مىکنید، نیست، و تا یقین به حرمت این اموال پیدا نکردهاید، استفاده از آن براى شما اشکال ندارد. البته، اگر یقین به حرام بودن آنچه از اموال او مصرف مىکنید، داشته باشید، استفاده از آن براى شما جایز نیست مگر آنکه جدایى از خانواده و قطع رابطه با آنان براى شما، حرجى باشد که در این صورت استفاده از اموال مخلوط به حرام آنان اشکال ندارد، ولى ضامن خمس، زکات و مال دیگران که در اموال مورد مصرف شما وجود دارد، هستید. |
سوال930: من اطمینان دارم که پدرم خمس و
زکاتش را نمىپردازد، و وقتى به او تذکر مىدهم، در پاسخ مىگوید که ما
مستحق هستیم و خمس و زکاتى بر ما واجب نیست، حکم این مسأله چیست؟ جواب: اگر پدرتان مالى که خمس و زکات به آن تعلق بگیرد، نداشته باشد، خمس و زکات بر او واجب نیست و تحقیق در این زمینه بر شما لازم نیست. |
سوال931: ما با اشخاصى معامله مىکنیم که خمس
نمىدهند و حساب سال هم ندارند، با آنان خرید و فروش داریم و به دیدن آنان
رفته و با آنان غذا مىخوریم، این مسأله چه حکمى دارد؟ جواب: اگر یقین به وجود خمس در اموالى دارید که از طریق خرید و فروش از آنان گرفتهاید و یا هنگام رفتن نزد آنان، مصرف مىکنید، معامله در مقدار خمس موجود در اموالى که از طریق خرید و فروش از آنان مىگیرید، فضولى است و احتیاج به اجازه ولىّ امر خمس یا وکیل او دارد، و تصرف در اموال ایشان براى شما جایز نیست مگر اینکه ترک معاشرت و خوددارى از خوردن غذاى آنان و تصرف در اموالشان براى شما حرجى باشد که در این صورت تصرف جایز است، ولى ضامن خمس اموالى که در آنها تصرف مىکنید، هستید. |
سوال932: اگر شخصى مالى را که خمس آن داده نشده، به مسجد ببخشد، آیا گرفتن آن مال از او جایز است؟ جواب: اگر یقین به وجود خمس در آن مال دارند، گرفتن آن جایز نیست و در صورت دریافت آن، باید نسبت به خمس آن، به ولى امر خمس یا وکیل او مراجعه نمایند. |
سوال933: معاشرت با مسلمانانى که به امور
دینى بخصوص نماز و خمس پایبند نیستند، چه حکمى دارد؟ آیا غذاخوردن در
خانههاى آنان اشکال دارد؟ در صورت اشکال داشتن، کسى که چندین بار این کار
را انجام داده، چه حکمى دارد؟ جواب: اگر معاشرت با آنان مستلزم تأیید ایشان در عدم التزام به امور دینى نباشد، اشکال ندارد، مگر آنکه ترک معاشرت با آنان مؤثر در اهتمام ایشان به امور دینى باشد که در این صورت واجب است که معاشرت به طور موقت از باب نهى از منکر ترک شود، ولى استفاده از اموال آنان از قبیل غذا و مانند آن، تا یقین به تعلق خمس به آن نداشته باشید، اشکال ندارد. |
سوال934: یکى از دوستانم مرا زیاد به صرف غذا
دعوت مىکند، به تازگى متوجه شدهام که شوهر او خمس نمىدهد، آیا خوردن
غذاى کسى که خمس نمىدهد، براى من جایز است؟ جواب: تا علم به تعلّق خمس به غذایى که در اختیار شما قرار داده مىشود، ندارید، خوردن آن اشکال ندارد. |
سوال935: فردى براى اولین بار مىخواهد خمس
اموالش را حساب کند، خانه مسکونى که نمىداند با چه مالى آن را خریده، چه
حکمى دارد؟ در صورتى که بداند آن را با مالى که چند سال پسانداز شده،
خریده است، حکم آن چیست؟ جواب: خانه مسکونى یا سایر لوازم زندگى را اگر احتمال مىدهد که با مالى که شرعا متعلّق خمس نبوده (مانند ارث یا هبه) خریده باشد چیزى از بابت خمس آن بر او نیست، ولى اگر یقین دارد که آن را با درآمد کسب خود خریده است، لیکن نمىداند که آیا درآمد کسب را در بین سال صرف خرید آن کرده است یا پس از پایان سال و پیش از پرداخت خمس درآمد، باید با یکى از وکلاى ما مصالحه نماید و اگر یقین دارد خانه را از درآمد کسبى که چند سال پس انداز کرده است پیش از پرداخت خمس آن خریده است، باید خمس آن درآمد پس انداز شده را بپردازد. |
سوال936: عالمى در یکى از شهرها مبلغى را به
عنوان خمس دریافت کرده، ولى براى او انتقال عین آن مال به شما یا دفترتان
مشکل است، آیا مىتواند آن را از طریق بانک حواله کند؟ با توجه به اینکه
مالى که از بانک گرفته مىشود عین مالى که در آن شهر به بانک پرداخت شده،
نیست؟ جواب: تحویل خمس و سایر حقوق شرعى از طریق بانک اشکال ندارد. |
سوال937: اگر زمینى را با مال غیر مخمّس بخرم، آیا نماز خواندن در آن زمین جایز است یا خیر؟ جواب: اگر زمین با عین مال غیر مخمّس خریده شده باشد، معامله به مقدار خمس، فضولى است و متوقف بر اجازه ولىّ امر خمس است و تا آن را اجازه و تنفیذ نکند، نماز خواندن در آن جایز نیست. |
سوال938: اگر مشترى بداند که به عین مالى که
خریده، خمس تعلّق گرفته و فروشنده آن را نپرداخته است، آیا تصرف در آن کالا
براى او جایز است؟ جواب: با فرض وجود خمس در کالا، معامله به مقدار خمس فضولى و متوقف بر اجازه ولىّ امر خمس است. |
سوال939: اگر صاحب مغازهاى نداند که مشترى
که با او معامله مىکند، خمس مالش را پرداخته است یا خیر، آیا دادن خمس آن
اموال بر او واجب است؟ جواب: تا زمانى که علم به وجود خمس در پولى که مشترى به او مىپردازد، نداشته باشد، چیزى برعهده او نیست و وظیفهاى هم نسبت به فحص ندارد. |
سوال940: اگر مثلا چهار نفر با هم صد هزار
تومان به عنوان شراکت براى به کارگیرى در یک کار تولیدى سرمایهگذارى کنند و
یکى از آنها خمس ندهد، آیا شراکت با او صحیح است یا خیر؟ و آیا دیگر
شریکان مىتوانند مال فردى را که خمس نمىدهد به عنوان قرضالحسنه گرفته و
به کار بیاندازند؟ و به طور کلى اگر چند نفر با هم شریک باشند، آیا بر هر
کدام از آنها واجب است خمس درآمد خود را به طور مستقل بپردازد یا اینکه خمس
باید از صندوق مشترک پرداخت شود؟ جواب: شراکت با شخصى که به سرمایهاش خمس تعلق گرفته ولى آن را نپرداخته است، به مقدار خمس مال او فضولى است که باید نسبت به آن به ولىّ امر مراجعه شود، و اگر بعضى از شرکاء خمس سهم خود در سرمایه را نداده باشند، تصرف در سرمایه مشترک جایز نیست، و هنگامى که شرکاء سود حاصل از سرمایه مشترک را دریافت مىکنند، هرکدام از آنان مکلّف هستند خمس مازاد بر مؤونه از سهم خود را سر سال خمسى بپردازند. |
سوال941: اگر شرکاى من حساب سال خمسى نداشته باشند، تکلیف من چیست؟ جواب: بر هریک از شرکاء واجب است که حقوق شرعى سهام خود را بپردازند تا تصرفات آنان در مال مشترک حلال باشد، و اگر بقیه شریکها آن را پرداخت نمىکنند و انحلال شرکت و جداشدن از آنان براى شما ضررى یا حرجى باشد، مجاز هستید به شراکت خود با آنان ادامه دهید. |