مسائل متفرقه امر به معروف و نهى از منکر

 

مسائل متفرقه امر به معروف و نهى از منکر

سوال 1077: خواهرم مدتى است با مردى ازدواج کرده که نماز نمى‏خواند و چون همیشه در جمع ما حضور دارد، مجبور به صحبت و معاشرت با وى هستم و گاهى بنا به درخواست خودش او را در بعضى از کارها کمک مى‏کنم، سؤال من این است که آیا شرعا براى من سخن گفتن با وى و معاشرت و یارى کردن او جایز است؟ و نسبت به او چه تکلیفى دارم؟
جواب: بر شما به جز مداومت بر امر او به معروف و نهى وى از منکر، در صورت تحقق شرائط آن، چیزى واجب نیست، و معاشرت و یارى کردن او اگر سبب تشویق بیشتر او بر ترک نماز نباشد، اشکال ندارد.

سوال 1078: اگر رفت و آمد و معاشرت علماى اعلام با ظالمین و سلاطین جور باعث کاهش ظلم‏شان شود، آیا جایز است یا خیر؟
جواب: اگر براى عالم در این موارد ثابت شود که ارتباط او با ظالم منجر به منع ظلم او مى‏شود و در نهى وى از منکر مؤثر است و یا مسأله مهمى مستلزم اهتمام و پیگیرى آن نزد ظالم باشد، اشکال ندارد.

سوال 1079: چند سالى است که ازدواج کرده‏ام و به مسائل شرعى و امور دینى اهمیت فراوانى مى‏دهم و مقلد امام راحل «قدس سره» هستم، ولى متأسفانه همسرم به مسائل دینى اهمیت چندانى نمى‏دهد، گاهى بعد از مشاجره لفظى، یک بار نماز مى‏خواند، ولى باز دوباره ترک مى‏کند و این رفتار او مرا بسیار رنج مى‏دهد، وظیفه من در برابر او چیست؟
جواب: وظیفه شما فراهم نمودن زمینه اصلاح او به هر وسیله ممکن است، و باید از هرگونه خشونت که حاکى از بداخلاقى و ناسازگارى شما باشد، خوددارى کنید، و اطمینان داشته باشید که شرکت در مجالس دینى و رفت و آمد با خانواده‏هاى متدیّن تأثیر بسیار زیادى در اصلاح او دارد.

سوال 1080: اگر مرد مسلمانى با استناد به قرائنى اطلاع پیدا کند که همسرش با اینکه چندین فرزند دارد، به طور پنهانى مرتکب اعمال خلاف عفت مى‏شود، ولى دلیل شرعى براى اثبات آن مثل شاهدى که حاضر به شهادت دادن باشد، در اختیار ندارد. با توجه به اینکه فرزندان او تحت تربیت چنین زنى هستند، رفتار وى با او چگونه باید باشد؟ در صورت شناسائى فرد یا افرادى که مرتکب این عمل شنیع و مخالف احکام الهى شده‏اند، با توجه به اینکه ادلّه قابل ارائه به دادگاه شرعى بر علیه‏شان وجود ندارد، چگونه باید با آنان برخورد کرد؟
جواب: واجب است از سوء ظن و استناد به قرائن و شواهد ظنى اجتناب شود، و در صورت احراز ارتکاب فعلى که شرعا حرام است، جلوگیرى از آن از طریق تذکر و نصیحت و نهى از منکر واجب است، و اگر نهى از منکر مؤثر نباشد، در صورت وجود دلائل اثبات کننده، مى‏توان به مراجع قضائى مراجعه کرد.

سوال 1081: آیا دختر مى‏تواند پسر جوانى را راهنمائى کرده و با رعایت موازین اسلامى به او در درس و غیر آن کمک کند؟
جواب: در فرض سؤال اشکال ندارد، ولى باید از فریب و وسوسه‏هاى شیطانى جدا پرهیز شود، و احکام شرع در این رابطه مانند خلوت نکردن با اجنبى مراعات گردد.

سوال 1082: اگر کارکنان ادارات و مؤسسات در محل کار خود ارتکاب تخلفات ادارى و شرعى را توسط مسئولین مافوق مشاهده کنند، چه وظیفه‏اى دارند؟ اگر کارمندى خوف داشته باشد که در صورت مبادرت به نهى از منکر ضررى از طرف مسئولین بالاتر متوجه او شود، آیا تکلیف از او ساقط مى‏شود؟
جواب: اگر شرائط امر به معروف و نهى از منکر وجود داشته باشد، باید امر به معروف و نهى از منکر کنند، در غیر این صورت تکلیفى در آن مورد ندارند. همچنین با وجود خوف از ضرر هم تکلیف از آنان ساقط مى‏شود، این حکم در مواردى است که حکومت اسلامى حاکم نباشد. ولى با وجود حکومت اسلامى که اهتمام به اجراى این فریضه الهى دارد، بر کسى که قادر بر امر به معروف و نهى از منکر نیست، واجب است که نهادهاى مربوطه را که از طرف حکومت براى این کار اختصاص یافته‏اند، مطلع نماید و تا کَنده شدن ریشه‏هاى فاسد که فساد آور هم هستند، موضوع را پیگیرى کند.

سوال 1083: اگر در یکى از اداره‏هاى دولتى اختلاس از بیت المال صورت بگیرد و این اختلاس استمرار داشته باشد و شخصى این توانائى را در خود ببیند که اگر مسئولیت آن اداره را بر عهده بگیرد، مى‏تواند این وضع را اصلاح کند، و این کار هم فقط از طریق دادن رشوه به یکى از کسانى که مسئول آن هستند، امکان‏پذیر است، آیا دادن رشوه براى جلوگیرى از اختلاس در بیت‏المال، که در حقیقت دفع افسد به فاسد است، جایز است یا خیر؟
جواب: وظیفه اشخاصى که از تخلفات قانونى مطلع مى‏شوند، نهى از منکر با رعایت شرائط و ضوابط شرعى آن است، و توسل به رشوه و راههاى غیرقانونى براى هر عملى هر چند به منظور جلوگیرى از فساد، جایز نیست. البته، با فرض وقوع چنین عملِ خلافِ شرع و قانون در کشورى که نظام اسلامى بر آن حاکم است، وظیفه مردم به مجرد عجز شخصى از امر به معروف و نهى از منکر ساقط نمى‏شود، بلکه واجب است که به نهادهاى مربوط اطلاع داده و موضوع را پیگیرى نمایند.

سوال 1084: آیا منکرات امور نسبى هستند تا با مقایسه محیط دانشگاه مثلا با محیطهاى بدتر از آن، نهى از منکر نسبت به بعضى از منکرات ترک شود و جلوى آن به دلیل اینکه نسبت به سایر منکرات حرام و منکر محسوب نمى‏شود، گرفته نشود؟
جواب: منکرات از این جهت که منکر هستند، فرقى بین آنها نیست، ولى در عین حال ممکن است که بعضى از آنها در مقایسه با منکرات دیگر داراى حرمت شدیدترى باشد. به هرحال نهى از منکر براى کسى که شرائط آن را احراز کرده، یک وظیفه شرعى است و ترک آن جایز نیست، و در این حکم بین منکرات و محیطهاى دانشگاهى و غیر دانشگاهى تفاوتى وجود ندارد.

سوال 1085: مشروبات الکلى که در حوزه‏هاى مأموریتى متخصصینِ بیگانه که گاهى در بعضى از مؤسسات کشور اسلامى کار مى‏کنند، یافت مى‏شود و آن را در منازل یا محل اختصاصى سکونت خود تناول مى‏کنند، و همچنین آماده کردن گوشت خوک و خوردن آن توسط آنان چه حکمى دارد؟ و ارتکاب اعمال منافى عفت و ارزشهاى حاکم بر مردم، توسط آنان داراى چه حکمى است؟ مسئولین کارخانه‏ها و اشخاصى که با آنان در ارتباط هستند، چه تکلیفى دارند؟ بعد از اعلام به مسئولین کارخانه‏ها و نهادهاى مربوطه در آن استان، اگر هیچگونه اقدامى انجام ندهند، تکلیف چیست؟
جواب: بر مسئولین مربوطه واجب است که به آنان دستور دهند که از تظاهر به امورى مثل شرابخوارى، خوردن گوشت‏هاى حرام خوددارى کنند و آنان را از خوردن علنى آنها منع نمایند. ولى امورى که با عفت عمومى منافات دارد، به هیچ وجه نباید به آنان اجازه انجام آن داده شود. به هر حال، از طرف مسئولین مربوطه باید تدابیر مناسبى در این باره اتخاذ شود.

سوال 1086: بعضى از برادران براى امر به معروف و نهى از منکر و نصیحت و ارشاد به مکانهائى مى‏روند که ممکن است زنان بى حجاب در آنجا حضور داشته باشند، آیا از آنجا که براى امر به معروف به آنجا رفته‏اند، نگاه کردن به زنهاى بى حجاب براى آنان جایز است؟
جواب: نگاهِ اول اگر بدون قصد باشد، اشکال ندارد، ولى نگاه عمدى به غیر از صورت و دست‏ها تا مچ جایز نیست، هر چند به قصد امر به معروف باشد.

سوال 1087: وظیفه جوانان مؤمن در دانشگاههاى مختلط در برابر مفاسدى که در بعضى از آن مکانها مشاهده مى‏کنند، چیست؟
جواب: بر آنان واجب است که ضمن دورى جستن از ابتلا به مفاسد، در صورت تمکّن و تحقق شرائط امر به معروف و نهى از منکر مبادرت به انجام این فریضه کنند.