موارد مصرف خمس، کسب اجازه، هدیه و شهریه حوزوى‏

 

موارد مصرف خمس، کسب اجازه، هدیه و شهریه حوزوى‏

سوال 1013: بعضى از اشخاص از طرف خود اقدام به پرداخت قبض آب و برق سادات مى‏کنند، آیا احتساب آن از خمس جایز است یا خیر؟
جواب: آنچه را تاکنون به قصد سهم سادات پرداختند، مورد قبول است، ولى براى موارد بعدى، قبل از پرداخت، لازم است کسب اجازه کنند.

سوال1014: آیا حضرتعالى مصرف ثلث سهم مبارک امام علیه السلام را براى خرید و توزیع کتابهاى دینى، اجازه مى‏فرمائید؟
جواب: اگر وکلاى مجاز ما تهیه و توزیع کتابهاى مفید دینى را لازم بدانند، جایز است که از ثلثى که مجاز به صرف آن در موارد معین شرعى هستند، آن کار را انجام دهند.

سوال1015: آیا جایز است سهم سادات به علویه فقیرى که ازدواج کرده و فرزندانى دارد ولى شوهرش غیر علوى و فقیر است، داده شود، و آیا او مى‏تواند آن را صرف فرزندان و شوهرش نماید؟
جواب: اگر شوهر بر اثر فقر نتواند نفقه همسرش را بدهد و همسر وى هم شرعا فقیر باشد، مى‏تواند براى رفع نیازش، سهم سادات بگیرد و آن را براى خود و فرزندان و حتى شوهرش مصرف کند.

سوال1016: گرفتن سهم امام «علیه السلام» و سهم سادات توسط اشخاصى که علاوه بر شهریه حوزه درآمدهاى دیگرى که براى تأمین زندگى آنها کافى است داشته باشند، چه حکمى دارد؟
جواب: کسى که شرعا مستحق نبوده و مشمول مقررات شهریه حوزه هم نباشد، گرفتن سهمین براى او جایز نیست.

سوال1017: زن علویه‏اى ادعا مى‏کند که پدرش در پرداخت هزینه خانواده‏اش کوتاهى نموده و مجبور به گدائى در کنار مساجد شده‏اند تا از این طریق مالى به دست آورده و مصرف کنند. اهالى منطقه هم آن سید را فردى ثروتمند، ولى خسیس نسبت به خانواده‏اش مى‏دانند، آیا دادن نفقه آنان از سهم سادات جایز است؟ و بر فرض که پدر بگوید که بر من فقط دادن هزینه پوشاک و خوراک واجب است، ولى پرداخت بقیه مخارج مثل لوازم اختصاصى زنان و پول روزانه کودکان، واجب نیست، آیا مى‏توان به مقدار رفع احتیاج از سهم سادات به آنان داد؟
جواب: در صورت اول اگر نمى‏توانند نفقه خود را از پدرشان بگیرند، جایز است به مقدار نفقه از سهم سادات به آنان داده شود. همچنین در صورت دوم، اگر علاوه بر خوراک و پوشاک، به چیز دیگرى که مناسب حالشان است، نیاز داشته باشند، جایز است به مقدار رفع نیاز از سهم سادات به آنان پرداخت شود.

سوال1018: آیا اجازه مى‏فرمائید که افرادى خودشان سهم سادات را به سادات فقیر بدهند؟
جواب: کسى که سهم سادات بر عهده اوست، واجب است در پرداخت آن به مستحقین اجازه بگیرد.

سوال1019: آیا مقلدین حضرتعالى در مصرف خمس مى‏توانند سهم سادات را به سید فقیر بدهند یا اینکه باید همه خمس یعنى سهم سادات و سهم امام «علیه السلام» را تحویل وکیل شما بدهند تا در موارد شرعى آن مصرف کند؟
جواب: در این رابطه فرقى بین سهم سادات و سهم مبارک امام «علیه السلام» نیست.

سوال1020: آیا حقوق شرعى (خمس، ردّ مظالم، زکات) از شؤون حکومت است یا خیر؟ و کسى که خمس بر عهده اوست، آیا مى‏تواند خودش سهم سادات و ردّ مظالم و زکات را به افراد مستحق بدهد؟
جواب: در زکات جایز است که خودش آنها را به فقراى متدین و عفیف بدهد، و در ردّ مظالم أحوط آن است که با اذن حاکم شرع باشد، ولى در خمس واجب است که همه آن را به دفتر ما و یا به یکى از وکلاى مجاز ما تحویل دهد تا در موارد شرعى که براى آن مقرر شده، مصرف شود، و یا در پرداخت آن به مستحقین اجازه بگیرد.

سوال1021: آیا ساداتى که داراى شغل و کسبى هستند، استحقاق خمس دارند یا خیر؟ امیدوارم توضیح فرمائید.
جواب: اگر درآمد آنان براى زندگى‏شان به طور متعارف و مناسب با شأن عرفى‏شان کافى باشد، مستحق خمس نیستند.

سوال1022: جوانى بیست و پنج ساله و کارمند هستم، تا به حال مجرد بوده و با پدر و مادرم زندگى مى‏کنم، پدرم پیرمردى کهنسال و از کار افتاده است که درآمدى ندارد و چهار سال است که همه مخارج زندگى را من تأمین مى‏کنم. با توجه به اینکه نمى‏توانم هم خمس درآمد سالانه را بدهم و هم مخارج زندگى را تأمین کنم، و مبلغ نوزده هزار تومان هم از خمس درآمد سالهاى قبل بدهکارم و آن را یادداشت کرده‏ام تا بعدا بپردازم، خواهشمندم توضیح فرمائید که آیا جایز است خمس درآمدهاى سال را به نزدیکان خود مثل پدر و مادر بدهم؟
جواب: اگر پدر و مادر شما قدرت مالى اداره امور زندگى خود را ندارند و شما توانائى کمک به آنان را دارید، کمک به آنان بر شما واجب مى‏شود، و آنچه را که جهت تأمین نفقه آنان مى‏پردازید، جزو مؤونه شما محسوب است، ولى شرعا نمى‏توانید آن را به جاى خمس که دادن آن هم واجب است، حساب نمائید.

سوال1023: مبلغى بابت سهم مبارک امام «علیه السلام» بر عهده من است که باید آن را به حضرتعالى بپردازم، و از طرفى مسجدى هست که احتیاج به کمک دارد، آیا اجازه مى‏فرمائید که مبلغ مزبور را به امام جماعت آن مسجد بدهم تا در ساختمان و تکمیل آن مصرف نماید؟
جواب: در حال حاضر، سهمین مبارکین براى اداره حوزه‏هاى علمیه مورد نیاز است. براى ساختمان مسجد و تکمیل آن مى‏توان از کمک‏هاى مؤمنین استفاده کرد.

سوال1024: با توجه به اینکه احتمال مى‏دهیم پدر ما در زمان حیات خمس اموال خود را به طور کامل نپرداخته باشد، و ما قطعه‏اى از زمین‏هاى او را براى ساخت بیمارستان بخشیده‏ایم، آیا مى‏توان آن زمین را از خمس اموال متوفّى‏ حساب کرد؟
جواب: زمین مذکور به عنوان خمس محسوب نمى‏شود.

سوال1025: در چه مواردى بخشیدن خمس به کسى که آن را مى‏دهد، جایز است؟
جواب: سهم مبارک امام علیه السلام و سهم سادات، قابل بخشش نیست.

سوال1026: شخصى در پایان سال خمسى، به طور مثال صد هزار تومان زائد بر مؤونه دارد که خمس آن را داده است، اگر در سال بعد مقدار آن به صد و پنجاه هزار تومان برسد، آیا در سال جدید باید خمس پنجاه هزار تومان را بپردازد یا اینکه باید دوباره خمس صد و پنجاه هزار تومان را بدهد؟
جواب: اگر مالى که خمس آن داده شده، در سال جدید مصرف نشود و باقى بماند، دوباره خمس ندارد، و اگر درآمد آن سال به طور مشترک با مال مخمس در مؤونه سال مصرف شود، واجب است که خمس باقیمانده در پایان سال به نسبت غیر مخمّس به مخمّس پرداخت شود.

سوال1027: طلاب علوم دینى که هنوز ازدواج نکرده‏اند و مسکنى ندارند، اگر درآمدى از طریق تبلیغ و کار یا سهم امام علیه السلام داشته باشند، آیا مشمول خمس است یا اینکه مى‏توانند بدون پرداخت خمس، آن را به این دلیل که از وجوب خمس استثنا شده، براى هزینه‏هاى ازدواج پس انداز کنند؟
جواب: حقوق شرعى که از طرف مراجع به طلّاب محترمى اهدا مى‏شود که مشغول تحصیل در حوزه‏هاى علوم دینى هستند، خمس ندارد، ولى سایر درآمدهائى که از راه تبلیغ و کار دارند، اگر تا سر سال خمسى باقى بماند، خمس آن واجب است.

سوال1028: اگر شخصى پس اندازى داشته باشد که مخلوطى از مال مخمّس و غیر مخمّس است و گاهى از آن براى مخارج خود برداشت کرده و گاهى هم به آن اضافه مى‏کند. با توجه به اینکه مقدار مال مخمّس معلوم است، آیا پرداخت خمس مجموع مبلغ باقیمانده واجب است یا اینکه باید فقط خمس مال غیر مخمّس را بدهد؟
جواب: واجب است که خمس مبلغ باقیمانده را به نسبت مال غیر مخمّس به مخمّس، بپردازد.

سوال1029: کفنى را خریده و چندین سال مانده است، آیا پرداخت خمس آن واجب است یا اینکه فقط پرداخت خمس قیمت خرید آن واجب است؟
جواب: پولى که با آن کفن خریده، اگرمخمّس باشد، دیگر خمس ندارد وگرنه باید خمس کفن را بپردازد.

سوال1030: من طلبه علوم دینى هستم، مقدارى پول داشتم که با آن و کمک دیگران و استفاده از سهم سادات و گرفتن قرض، توانستم خانه کوچکى بخرم و اکنون آن را فروخته‏ام، اگر بر پول آن سال بگذرد و خانه‏اى نخرم، آیا به آن پول که آماده براى خرید خانه است، خمس تعلق مى‏گیرد؟
جواب: خانه‏اى که از شهریه حوزه علمیه و کمک افراد خیّر و حقوق شرعى دیگر و قرض خریدارى شده، پول فروش آن خمس ندارد.