گنج، غنیمت و مال حلال مخلوط به حرام
جمعه, ۱۲ دی ۱۳۹۳، ۰۱:۱۷ ب.ظ
| گنج، غنیمت و مال حلال مخلوط به حرام |
|
سوال 891: نظر حضرتعالى درباره گنجى که افراد در زمینى که مالک آن هستند، پیدا مىکنند، چیست؟ جواب: میزان در این گونه امور مقررات نظام جمهورى اسلامى است. |
|
سوال892: اگر مقدارى سکه نقره که تاریخ آن به
حدود صد سال پیش بر مىگردد، از زیر خاک ساختمان ملکى شخصى پیدا شود، آیا
این سکهها متعلق به مالک فعلى آن ساختمان مانند وارث قانونى یا خریدار است
یا خیر؟ جواب: حکم گنج را دارد که قبلا بیان شد. |
|
سوال893: شبهه زیر براى ما مطرح شده است:
با توجه به اینکه خمس معادن استخراج شده در این زمان نیز واجب است، زیرا
وجوب خمس معادن نزد فقهاى گرانقدر از احکام مسلم است، حکم معادنى که دولت
آن را استخراج مىکند با التفات به اینکه مجرد اقدام دولت به انفاق آن میان
مسلمانان بلاد اسلامى مانع از وجوب خمس نیست چیست؟ زیرا استخراج معادن یا
توسط حکومت بالاصالة صورت مىگیرد و آن را به مصرف ملت مىرساند، در این
حالت دولت مانند شخصى است که اقدام به استخراج معادن نموده و سپس آنها را
به شخص دیگرى مىبخشد یا هدیه مىدهد و یا بر او تصدق مىکند، در هر صورت
اطلاق ادله خمس شامل این فرض نیز مىشود زیرا دلیلى بر تقیید وجود ندارد، و
یا اینکه حکومت به وکالت از ملت، معادن را استخراج مىکند که در این صورت
در واقع استخراج کننده خود ملت است، در این فرض پرداخت خمس بر موکل واجب
است، و یا اینکه حکومت با ولایت بر ملت، معادن را استخراج مىنماید که در
این حالت استخراج کننده یا خود ولى است یا اینکه مانند نیابت است که بر
اساس آن در واقع مولىّ علیه استخراج کننده است، به هر حال دلیلى بر خروج
معادن از عمومات خمس نداریم، همانگونه که خود معدن اگر به حد نصاب برسد،
متعلق خمس است و مثل سایر درآمدهاى شغلى نیست که با مصرف کردن یا هبه آن،
جزء مؤونه سال محسوب گردد و از وجوب خمس استثنا شود، نظر حضرتعالى درباره
این مسأله مهم چیست؟ جواب: از شرائط وجوب خمس در معادن این است که شخص یا اشخاصى با مشارکت با یکدیگر آن را استخراج کنند، مشروط بر اینکه سهم هر یک به حد نصاب برسد و آنچه استخراج شده، ملک آنها شود، و معادنى که دولت استخراج مىکند، نظر به اینکه ملک خاص شخص یا اشخاص نیست، بلکه ملک جهت است لذا شرط وجوب خمس را دارا نیست و در نتیجه جائى براى وجوب خمس بر دولت و حکومت باقى نمىماند، و این استثنائى بر وجوب خمس در معدن نیست. بله، معادنى که توسط شخص خاصى یا با مشارکت اشخاص با یکدیگر استخراج مىشود، خمس در آن واجب است، مشروط بر اینکه آنچه آن شخص استخراج کرده و یا سهم هر یک از اشخاصى که با مشارکت با یکدیگر اقدام به استخراج کردهاند، بعد از کم کردن هزینههاى استخراج و تصفیه، به مقدار بیست دینار طلا یا دویست درهم نقره یا معادل قیمت یکى از آن دو باشد. |
|
سوال894: اگر مال حرامى با مال انسان مخلوط
شود، آن مال چه حکمى دارد و چگونه حلال مىشود و در صورت علم به حرمت یا
عدم علم به آن وظیفه انسان چیست؟ جواب: اگر یقین به وجود مال حرام در اموالش دارد، ولى مقدار دقیق آن را نمىداند و صاحب آن را هم نمىشناسد، راه حلال کردن آنها این است که خمس آن را بپردازد، ولى اگر شک در مخلوط شدن مال حرام با اموال خود داشته باشد، چیزى بر عهده او نیست. |
|
سوال895: قبل از رسیدن سر سال خمسى ام، مبلغى
پول به شخصى قرض دادم، آن فرد قصد داشت آن پول را به کار بیندازد و سود آن
بین ما بالمناصفه تقسیم شود، با توجه به اینکه آن مال در حال حاضر در دست
من نیست و خمس آن را هم نپرداختهام، نظر حضرتعالى در این باره چیست؟ جواب: اگر آن مال را قرض دادهاید و سر سال خمسى قابل وصول نیست، فعلا خمس آن بر شما واجب نیست، بلکه هنگامى واجب مىشود که آن را دریافت کنید، ولى در این صورت شما حقى در سود حاصل از کار قرض گیرنده ندارید، و اگر چیزى از او مطالبه نمائید، ربا و حرام است، و اگر آن مال را به عنوان سرمایه مضاربه به او دادهاید، بر اساس قرارداد، در سود آن شریک هستید و واجب است که خمس سرمایه را بپردازید. |
|
سوال896: من در بانک کار مىکنم، براى شروع
به کار از روى اجبار مبلغ پانصد هزار تومان را در بانک به ودیعه گذاشتم،
این مبلغ به اسم خودم و در یک حساب بلند مدت است که هر ماه سود آن به من
پرداخت مىشود، آیا پرداخت خمس این مال که درحساب بانکى گذاشته شده واجب
است؟ قابل ذکر است که این پول به مدت چهار سال است که در بانک گذاشته شده
است. جواب: اگر پس گرفتن این مبلغ در حال حاضر ممکن نیست تا آن را پس نگرفتهاید، خمس آن واجب نیست. ولى سود سالانه آن در زائد بر مؤونه سال خمس دارد. |
|
سوال897: روشى براى سپرده گذارى اموال در
بانکها وجود دارد که براساس آن هیچگاه پول به دست استفاده کننده نمىرسد،
ولى به حساب او در بانک طبق شماره معینى واریز مىشود، آیا به این اموال
خمس تعلق مىگیرد یا خیر؟ جواب: اگر مالى را که نزد بانک به ودیعه گذاشتهاید از منافع کسب شما باشد و هنگام رسیدن سال خمسى گرفتن آن مبلغ از بانک براى شما ممکن باشد، واجب است خمس آن در سر سال خمسى، پرداخت شود. |
|
سوال898: آیا خمس مالى که مستأجر به عنوان رهن به مؤجر مىدهد، بر عهده مستأجر است یا مؤجر؟ جواب: اگر از منفعت کسب مستأجر باشد، بر او واجب است که بعد از گرفتن آن از مؤجر، خمس آن را بپردازد، مگر آنکه براى اجاره در جاى دیگر به آن نیاز داشته باشد که در این صورت پس از رفع نیاز، باید خمس آن را بپردازد، و خمس آن بر عهده مؤجر که آن مال را به عنوان قرض مىگیرد، واجب نیست. |
|
سوال899: حقوق ماهیانه کارمندان که پرداخت آن
توسط دولت چند سال به تأخیر افتاده، آیا هنگام دریافت، جزء درآمدهاى همان
سال (سال دریافت) محسوب مىشود و محاسبه خمس آن در سر سال خمسى واجب است یا
اینکه به این مال اصلا خمس تعلق نمىگیرد؟ جواب: حقوق معوقه از درآمدهاى سال دریافت آن محسوب مىشود و در مقدار زائد بر مخارج آن سال، خمس واجب است. |
